កិច្ចសម្ភាសន៍៖​ ចំណុចលេចធ្លោ របស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម ក្នុងឆ្នាំ២០១៤ (មានវីដេអូ)

ភ្នំពេញ៖ អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា រឺហៅសាមញ្ញថា សាលាក្តីខ្មែរក្រហម ដែលគាំទ្រដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ និងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ២០១៤នេះ បានបំពេញបេសកកម្មយ៉ាងសកម្មរបស់ខ្លួន ក្នុងការស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនជនរងគ្រោះ ក្នុងខ្មែរក្រហមដ៏ប្រល័យ។ ស្នាដៃលេចធ្លោច របស់សាលាក្តីដែលចាយថវិកាជាង២០០ដុល្លារអាម៉េរិក ចាប់តាំងពីបង្កើតមកនោះ នាឆ្នាំ២០១៤នេះ គឺការសម្រេចផ្តន្ទាទោសអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម២រូប គឺលោក នួន ជា និងលោក ខៀវ សំផន ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត។

ខាងក្រោមនេះ ជាកិច្ចសម្ភាសន៍រវាងលោក សយ សុភា នាយកព័ត៌មានដើមអម្ពិល ជាមួយលោក នេត្រ ភក្ត្រា មន្រ្តីកិច្ចការសាធារណៈ និងជាអ្នកនាំពាក្យសាលាក្តីខ្មែរក្រហម៖

ដើមអម្ពិល៖ បាទសូមជំរាបសួរ! លោកនេត្រ ភក្ត្រា។ លោកអាចជម្រាបជូនបានថាតើ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៤នេះ អ្វីទៅដែលជាចំណុចលេចធ្លោ ដែលខាងតុលាការខ្មែរក្រហម បានបំពេញក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំនេះបាទសូមអញ្ជើញ?

នេត្រ ភក្ដ្រា៖ បាទសូមអរគុណ! ក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ ២០១៤នេះ សកម្មភាពដែលលេចធ្លោរបស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម គឺមានពីរ ។ទីមួយទាក់ទងនឹង ការប្រកាសសាលក្រមលើសំណុំរឿង០០២វគ្គមួយ ដែលមានជនជាប់ចោទ២រូប អតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ នៅចំពោះមុខតុលាការនោះ គឺលោកនួនជា និងលោកខៀវសំផន ត្រូវអង្គជំនុំជំរះសាលាដំបូងប្រកាសសាលក្រម ហើយបានរកឃើញថា លោកទំាងពីរមានពិរុទ្ធភាព នៅក្នុងបទឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលបានចោទប្រកាន់ នៅក្នុងសំណុំរឿង០០២វគ្គមួយ គឺឧក្រិដ្ឋកម្ម ប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងអង្គហេតុ នៃការជម្លៀសប្រជាជនដំណាក់កាលទីមួយកំទ្បុងពេលខ្មែរក្រហមទ្បើងកាន់អំណាច នៅថ្ងៃទី១៧ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ គឺមានការជម្លៀសប្រជាជនហើយនឹងការជម្លៀសប្រជាជនដំណាក់កាលទីពីរ  គឺពីខែកញ្ញា រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៧ ហើយមួយវិញទៀតទាក់ទង ទៅនឹងការសម្លាប់រង្គាលទៅលើអតីតមន្រ្ដីរដ្ឋការនៃសម័យសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរ។ លោកនួនជា និង លោក ខៀវសំផន ត្រូវបានអង្គជំនុំជម្រះ សាលាដំបូងប្រកាសផ្ដន្ទាទោស  ដាក់ពន្ធធានាគាអស់មួយជីវិត។ នេះគឺជាព្រឹត្ដិការណ៍លេចធ្លោរជាងគេ ក្នុងឆ្នំា២០១៤សម្រាប់សាលាក្ដីខ្មែរក្រហម។ ព្រឹត្ដិការណ៍លេចធ្លោមួយទៀតនោះ គឺការបើកសាវនការបន្ដលើអង្គសេចក្ដីនៅក្នុងសំណុំរឿង០០២វគ្គទីពីរ  ដែលជាសំណុំរឿងបន្ដពីសំណុំរឿង០០២ វគ្គទីមួយ។ សំណុំរឿង០០២វគ្គទីពីរ ត្រូវបានបើកសាវនាការលើអង្គសេចក្ដីនៅខែតុលា ឆ្នាំ២០១៤កន្លងទៅ ក៏ប៉ុន្ដែតែដោយសារតែមាន បញ្ហាមួយចំនួន ដែលធ្វើឲ្យនីតិវិធីត្រូវបានពន្យារពេល ហើយសាវនាការ នឹងចាប់ផ្ដើមទ្បើងវិញ នៅថ្ងៃទី៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៥។ នេះគឺជា ព្រឹត្ដិការណ៍ពីរ សំខាន់ដែលផ្ដោតទៅលើទិដ្ឋភាពនៃច្បាប់ដែលសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម ធ្វើដើម្បីឆ្លើយតបនឹងកិច្ចការ របស់ខ្លួន ក្នុងការស្វែងរកយុត្ដិធម៌ និងការពិតសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជា ។

ដើមអម្ពិល៖ បាទអរគុណលោកភក្រ្ដា!នៅក្នុងចំណុចទីមួយដែលលោកបានលើកទ្បើងនេះហាក់ដូចជាមានមជ្ឈដ្ឋានមួយចំនួនគេបានមើល ថា សាលាក្ដីខ្មែរក្រហមបានបំពេញការងារច្រើន ជាពិសេសសាលក្រមដែលបានផ្ដន្ទាទោសអតីតមេដឹកនាំកំពូលឲ្យជាប់ពន្ធធានាគាមួយជីវិតនោះ អាចនិយាយបានថាសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមនេះ មានការរងសម្ពាធនាមួយជាការចាប់បង្ខំឲ្យមានការផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារមួយជីវិត នៅពេលខ្លះសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមហាក់មានការខ្វះខាតថវិកា តើនេះជាការផ្គាប់ចិត្ដដល់ប្រទេសម្ចាស់ជំនួយ ឬមួយយ៉ាងម៉េចទៅវិញ?

នេត្រ ភក្ដ្រា៖ តាមពិតអ្វីដែលអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញាតុលាការកម្ពុជា បានធ្វើហើយមិនទទួលរងនូវសម្ពាធណាមួយនោះទេ ទាំងពីប្រទេសម្ចាស់ជំនួយ ទាំងពីអង្គការសហប្រជាជាតិនិង រាជរដ្ឋាភិបាល គឺមិនទទួលសម្ពាធទាំងអស់នោះទេ។ អ្វីដែលសំខាន់ អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញតុលាការកម្ពុជា មន្រ្ដី បុគ្គលិក ចៅក្រមដែលបំពេញការងារនៅសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម គឺយើងធ្វើទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់ដែលមានចែងមានទាំងនៅក្នុង កិច្ចព្រមព្រៀង មានតាំងពីច្បាប់ ស្ដីពីការបង្កើតអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញតុលាការកម្ពុជា ក៏ដូចជាវិធានផ្ទៃក្នុងដែលយើងមាន។ ហើយអ្វីដែលអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងផ្ដន្ទាទោសលោក នួន ជា និង ខៀវ សំផន អស់មួយជីវិតនេះ មិនមែន មកពីសម្ពាធអ្វីមួយនោះទេ ហើយក៏មិនមែនខ្លាចចិត្ដជនរងគ្រោះនោះដែរ ក៏ប៉ុន្ដែអ្វីដែលជាការសម្រេចរបស់អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង គឺឈរលើមូលដ្ឋាននៃច្បាប់ក៏ដួចជាភស្ដុតាង សាក្សីដែលបានបង្ហាញនៅក្នុងសាវនាការ ក៏ដូចជាការស៊ើបអង្គេត នៅពេលកន្លងទៅ ក៏ដូចការផ្ដល់នូវសក្ខីកម្មរបស់សាក្សីពីអ្នកជំនាញ និងដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណី ដែលបានទ្បើងចំពោះមុខតុលាការ ហើយរៀបរាប់ពីរឿងរ៉ាវទាំងអស់នេះទាក់ទងជាមួយនឹងឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលចោទប្រកាន់។ អីចឹងអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង ចៅក្រមនៃអង្គជំនុំជម្រះដែលមានចៅក្រមខ្មែរបីរួប ចៅក្រមអន្ដរជាតិពីររូប ធ្វើការសម្រេចជាឯកច្ឆ័ន្ទ នៅក្នុងការផ្ដន្ទាទោសលោក នួន ជា និង ខៀវ សំផន ដាក់ពន្ធធានាគារអស់មួយជីវិតក្នុងបទចោទប្រកាន់ទៅលើបទឧក្រិដ្ឋកម្មមនុស្សជាតិ នេះគឺជាការសម្រេចទៅតាមផ្លូវច្បាប់ដោយឈរលើ មូលដ្ឋានច្បាប់ ជាតិនិងអន្ដរជាតិក៏ដូចជាអង្គហេតុដែលមាន រួមទាំងភស្ភុតាងដែលបានស្ដាប់ទាំងសងខាង។

ដើមអម្ពិល៖ តើខាងសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម បានមើលឃើញយ៉ាងដូចម្ដេចដែលអំពីប្រតិកម្ម របស់សាធារណៈជន ជុំវិញសាលក្រម ទំាងនោះ?

នេត្រ ភក្ត្រា៖ ទីមួយសាលក្រមយើងឃើញមានការទទួលអបអរសាទរពីមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្ដរជាតិ ជាពិសេសគឺពីជនរងគ្រោះខ្មែរ ដោយ របបខ្មែរក្រហម ដែលគាត់កំពុងទន្ទឹមរង់ចាំយូរឆ្នំាមកហើយនោះ ឥលូវនេះបានផ្ដល់ទៅឲ្យពួកគាត់។ ទីពីរសហគមន៍អន្ដរជាតិ បានថ្លែងស្វាគមន៍ ចំពោះការប្រកាសសាលក្រម នេះដែលបញ្ជាក់ប្រាប់ថា និទណ្ឌភាពនិងមិនមានទៀតទេចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មដែលបានកើតទ្បើងក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ក៏ដូចជាការចូលរួមក្នុងការស្វែងរកការពិតសម្រាប់ប្រវត្ដិសាស្រ្ដ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ទាក់ទងទៅនឹងចំណុចមួយទៀតនៃសាលក្រមនេះ បានផ្ដល់នូវសារៈប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើន សម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ ដូចជាសម្រាប់យុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិដែរ ដែលឧក្រិដ្ឋកម្ម បើទោះបីជាបានកើតទ្បើង ជាង៣៥ឆ្នំាហើយក៏ដោយ។ ក៏ប៉ុន្ដែអ្នកដែលប្រព្រឹត្ដអំពើឧក្រិដ្ឋកម្ម អ្នកដែលចេញបញ្ជា អ្នកដែលចេញគោលនយោបាយ ដែលធ្វើឲ្យមានការស្លាប់ មនុស្សនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមនោះ មិនអាចគេចផុតពីសំណាញ់ច្បាប់ទេ គឺគាត់ត្រូវបានយកមកជុំនុំជម្រះក្ដីនៅមុខតុលាការ។ ហើយ៣៥ឆ្នាំ ក្រោយមក គឺស្រាលក្រមមួយដែលបានបញ្ជាក់ថាអ្វីដែលបានកើតទ្បើងក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម  ការសម្រេចជម្លៀសប្រជាជន ការសម្លាប់ទៅលើ មន្រ្ដីសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរនោះ គឺជាអំពើឧក្រិដ្ឋកម្មមួយដែលចាត់ទុកថា ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ ហើយអ្នកដែលទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ចំពោះរបបដែលចេញនូវគោលនយោបាយ ទាំងអស់នោះដែលត្រូវបានយកមកជុំនុំជម្រះក្ដីនោះ ដូចជាលោកនួនជា និងខៀវសំផន ដែលជាអតីតមេដឹកនាំ ខ្មែរក្រហមត្រូវបានជុំនុំជម្រះក្ដី ។ តែអ្នកខ្លះក៏គាត់ថា ការផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធធានាគានេះ ដូចជាស្រាលពេក ព្រោះជនជាប់ចោទគាត់មានវ័យចាស់ហើយ ចឹងដាក់មិនបានប៉ុន្មានគាត់បានស្លាប់ទៅប៉ុន្ដែយើងត្រូវគិតថា ប្រសិនបើប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងទៀត តុលាការគួរតែដាក់គាត់រយៈពេល២០០ឆ្នាំ៣០០ឆ្នាំ ប៉ុន្ដែយើងគិត២០០ឆ្នំា ៣០០ឆ្នាំនិងអស់មួយជីវិតមួយណាមានសារៈសំខាន់ជាង។ នេះជាអ្វី ដែលជាការសម្រេចរបស់អង្គជុំនុំជម្រះ របស់សាលាដំបូង។ ជារួមទទួលបានការស្វាគមន៍ពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានជាតិនិងអន្ដរជាតិ  ដោយទ្បែក សម្រាប់ជនជាប់ចោទ ពួកគាត់មិនពេញចិត្ដចំពោះសាលក្រមនេះទេ ។ ពួកគាត់នៅបន្ដប្ដឹងសារទុក្ខជំទាស់ទៅនឹងស្រាលក្រមនេះ ដែលសូមឲ្យ អង្គជុំនុំជម្រះតុលាការ កំពូល ច្រានបទចោទ ការសម្រេចរបស់អង្គជុំនុំជម្រះសាលាដំបូង ហើយដោះលែងគាត់ឲ្យនៅក្រៅឃុំ ។

ប៉ុន្ដែនីតិវិធី គឺវាកំពុងតែដំណើរការ ហើយយើងមិនទាន់ដឹងសាវនាការលើបណ្ដឹងសារទុក្ខនេះ ធ្វើទ្បើងហ្នឹង នៅពេលណានោះទេដោយអង្គជុំនុំជម្រះ តុលាការ កំពូល ហើយតើតុលាការកំពូលសម្រេចយ៉ាងណាចំពោះការបណ្ដឹងសារទុក នេះក៏យើងអត់ដឹងដែរពីព្រោះយើងដឹងថាពីពេលនេះ ទៅប៉ុន្មានខែខាងមុខនេះ វាជានីតិវិធីឆ្លើយឆ្លងគ្នា តាមរយៈសារណាសរសេរ រវាងជនជាប់ចោទ មេធាវីជនជាប់ចោទ និងជនរងគ្រោះ ព្រះរាជអាជ្ញា។ ដូច្នេះនៅពេលខាងមុខសាវនាការលើសារណាបណ្ដឹងសារទុក្ខ។ ហើយបណ្ដឹងសារទុក្ខនេះ អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលនឹងសម្រេច។ ចឹងសាលក្រម ដែលបាន ផ្ដន្ទាទោស លោក នួន ជា និងលោក ខៀវ សំផន ដាក់ពន្ធធានាគារអស់មួយជីវិត។ រហូតមកដល់ពេលនេះមិនទាន់បានចូលជា ធរមានមានន័យថា មិនទាន់ពេញលេញនៅទ្បើយទេ ដោយសារតែមានបណ្ដឹងសារទុក្ខពីជនជាប់ចោទ។

ដើមអម្ពិល៖ នៅឆ្នាំ២០១៤នេះ ការបញ្ចប់សំណុំរឿង០០២វគ្គមួយក៏ បាន បញ្ចប់ហើយបន្ដ០០២វគ្គពីរនៅក្នុងចំណោមសំណុំរឿងទាំងពីរ វគ្គមួយ និងវគ្គពីរ ដែលវគ្គទីពីរហាក់បីដូចជាគេបានគេមើលឃើញថា មេធាវីរបស់លោកខៀវសំផន ហាក់បីដូចជាមាមានការរកាំរកូស ច្រើននៅក្នុងសាវនាការ។ សម្រាប់លោក លោកមើលឃើញថារវាងវគ្គមួយនិងវគ្គពីរ តើមួយណាមានសភាពស្មុគស្មាញជាង ហើយអាចនឹងមានដំណោះស្រាយយ៉ាងដូចម្ដេចដើម្បីធានាបានថាដំណើរការសាវនាការ នឹងបន្ដទៅដោយរលូន បាទ?

នេត្រ ភក្រ្ដា៖ ទីមួយទាក់ទងជាមួយនឹងដំណើរការនីតិវិធី ដំណើរការនីតិវិធី គឺសំណុំរឿង០០២វគ្គមួយយើងអាចចាត់ទុកថា វាជារឿងស្មុគ្រស្មាញ ជាងសំណុំរឿង០០២វគ្គពីរ មូលហេតុ ចំពោះខ្ញុំ ខ្ញុំគិតថា សំណុំរឿង០០២វគ្គមួយ ដែលផ្ដោតទៅលើឫសគល់នៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតី សាវតានៃ នៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតី ដែលត្រូវការចំណាយពេលវេលាច្រើននៅក្នុងការសិក្សា ក៏ដូចជាសួរនាំទៅលើសាក្សីអ្នកជំនាញ និងដើមបណ្ដឹង រដ្ឋប្បវេណីទៅរឿងរ៉ាវដែលជុំវិញ សាវតានៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ តើរបបខ្មែរក្រហមនេះ កើតទ្បើងដោយសារអី ហើយមានចលនា អ្វីខ្លះតើរបៀបនៃទំនាក់ទំនងការងារក្នុងរបបខ្មែរក្រហមយ៉ាងម៉េច តួនាទី របស់ជនជាប់ចោទ នឹងយ៉ាងម៉េច ដែលចំណាយពេលវេលា ទៅលើរបស់ប្រវត្ដិខ្មែរក្រហមជាជាងការពិនិត្យទៅលើអង្គហេតុ ។សម្រាប់សំណុំរឿង០០២វគ្គពីរ យើងឃើញថា សាវតារបស់របបខ្មែរក្រហម ប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងការងារអីហ្នឹង គឺគេលែងយកមកពិភាក្សាទៀតហើយ គឺគេផ្ដោតទៅលើ អង្គហេតុទាក់ទងទៅនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ ប្រឆាំងជនជាតិចាមនិងជនជាតិវៀតណាមឧក្រិដ្ឋកម្ម ប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិនិង ឧក្រិដ្ឋកម្ម ប្រឆាំង សង្រ្គាមដែលសុទ្ធសឹងទៅជាអង្គហេតុ។យើងសង្ឃឹមថា សម្រាប់សំណុំរឿង០០២វគ្គពីរ  គឺនឹងដំណើរការលឿន ហើយមិនមានភាពស្មុគ្រស្មាញទេ នេះទាក់ទងទៅនឹងទិដ្ឋភាពផ្លូវច្បាប់ ទិដ្ឋភាពនៃនីតិវិធីមួយទៀតអំពីភាពចម្រូងចម្រាស់នៃដំណើរការជំនុំជម្រះ មានន័យថាយើងឃើញនៅពេលដែល សំណុំរឿង០០២វគ្គពីរ   ត្រូវបានអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងប្រកាសបើក នៅក្នុងពេលនោះ គឺជាដំណាក់កាលមួយដែលឋិតនៅក្នុងពេលវេលាដែលជាន់គ្នា ជាមួយនឹងការរៀបចំនូវសារណា បណ្ដឹងសារទុក្ខប្រឆាំងទៅនឹងសាលក្រមទៅលើសំណុំរឿង០០២ វគ្គទី១។

នេត្រ ភក្រ្តា៖ អ្វីដែលមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ទាំងពីររូបទាំង លោក ខៀវ សំផន និងលោក នួន ជា គាត់បាននិយាយនៅក្នុងសវនាការ គឺជាការ ការពារខ្លួន ស្របច្បាប់របស់គាត់។ នៅចំពោះមុខតុលាការនេះ ជាសិទ្ធស្របច្បាប់របស់គាត់។ ត្រង់ថា តើអ្វីដែលគាត់បាននិយាយ ជាការពិត ឬមិនការពិតអ្វីដែល ស្របទៅតាមប្រវត្តិសាស្ត្រដែលកើតឡើង ឬមិនស្របតាមប្រវត្តិសាស្ត្រកើតឡើង គឺជាការមួយផ្តល់អទិភាព ទៅឲ្យ ចៅក្រមអង្គជំនុំជំរះ ក៏ដូចជាភាគីពាក់ព័ន្ធនានា ក្នុងការពិចារណា ផ្ទៀងផ្ទាត់ជាមួយ និងឯកសារ ជាមួយភស្តុតាង ជាមួយសាក្សី ដែលមាន។ អញ្ចឹងគ្រប់ពាក្យសម្តីទាំងអស់ ដែលបានលើកឡើង ក្នុងសវនាការមិនមែនសុទ្ធ តែជាការពិតទាំងអស់ទេ។ អញ្ចឹងគឺអង្គជំនុំជំរះ គឺជាអ្នកដែលធ្វើការវាយតម្លៃ ទៅលើភស្តុតាងទៅលើប្រសាសន៍ ការពាររបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធនានា មិនមែនត្រឹមតែជាជនជាប់ចោទទេ ជនរងគ្រោះក៏ដូចគ្នាដែរ មិនមែនលើកឡើងសុទ្ធ តែអង្គជំនុំជម្រះ ជឿទាំងអស់ទេ គឺគេមានមូលដ្ឋាន នៅក្នុងការវាយតម្លៃ ទៅលើភស្តុតាង ទៅលើព័ត៌មានដែលទទួល បានមក ដើម្បីស្វែងរកការពិតមួយ គឺគេត្រូវធ្វើការថ្លឹងថ្លែងឲ្យបានម៉ត់ចត់ ។

ដើមអម្ពិល៖  ងាកមកបញ្ហាហរិញ្ញវត្ថុវិញម្តង ដំណើរការសាលាក្តីខ្មែរក្រហម នៅពេលកន្លងមកតែងតែ ជួបប្រទះនូវបញ្ហាកង្វះខាត ខាងថវិកាជាពិសេសខាងផ្នែកទាំងជាតិនិងអន្តរជាតិជាពិសេសជាតិតែម្តង។ តាមរយៈជំនួបមួយដែលយើងបានដឹងថា sideline Talk (ជំនួបក្រៅផ្លូវការ)រវាងសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាជាមួយលោក បាន គីមូន អគ្គលេខាធិកាអង្គការសហប្រជាជាតិ នៅឯទីក្រុងណៃពិដោ ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា តើជំនួបរវាងថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលទាំងពីរនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងយ៉ាងដូចម៉េចពាក់ព័ន្ធបញ្ហាហរិញ្ញាវត្ថុ ក៏ដូចជាកិច្ចការទូទៅ នៅក្នុងសាលាក្តីខ្មែរក្រហម?

នេត្រ ភក្ត្រា៖ បាទ ជំនួបកំពូលក្រៅក្របខណ្ឌអាស៊ាន រវាងសម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែនជាមួយនឹង ឯកឧត្តម បាន គីមូន អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិនៅប្រទេសភូមា កាលពី ខែវិច្ឆិកាកន្លងទៅ គឺជារូបភាពមួយដែលបញ្ជាក់អំពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការស្អិតរមួតរវាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលទាំងពីរភាគីនេះ ជាអ្នកបង្កើតអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជាឡើង ដើម្បីជំនុំជម្រះក្តីទៅលើឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ជំនួបនេះគឺបានផ្តល់នូវការលើកទឹកចិត្តដល់មន្ត្រីបុគ្គលិកទាំងអស់នូវសាលាក្តីខ្មែរក្រហមទាំងជាតិនិងអន្តរជាតិ បង្ហាញអំពីកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានិងប្រមុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ក្នុងការគៀងគរជំនួយក៏ដូចជាស្វែងរកការគាំទ្រផ្នែកហរិញ្ញាវត្ថុបន្ថែមទៀត សម្រាប់តុលាការនេះ ដើម្បីធានាអំពីនិរន្តភាពថវិកាសម្រាប់តុលាការ ជំនួបកាលពីខែវិច្ឆិកា រវាងសម្តេចតេជោ ជាមួយឯកឧត្តម បាន គីមូន បានបង្ហាញនូវការគាំទ្រផ្នែកថវិកាពីសំណាក់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលនៅអំឡុងពេលនោះ គឺភាគីជាតិរបស់យើងបានជួបប្រទះបញ្ហាប្រាក់ខែចំនួន៣ខែគឺពីខែតុលា, វិច្ឆិកា និងខែធ្នូ ដែលថវិកានោះប្រមាណ1,150,000លានដុល្លារ (មួយលានមួយសែនប្រាំម៉ឺនដុល្លារ) ហើយនៅក្នុងចំនួននោះគឺសម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានជម្រាបទៅឯកឧត្តម បាន គីមូន ថារាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានបន្ថែមការគាំទ្រផ្នែកថវិកាបន្ថែមទៀតមកឲ្យភាគីជាតិចំនួនថវិកា1,150,000លានដុល្លារ (មួយលានមួយសែនប្រាំម៉ឺនដុល្លារ) នេះសម្រាប់ប្រាក់បៀវត្សរ៍ សម្រាប់ មន្ត្រីបុគ្គលិក រយៈពេល ៣ខែ គឺពីខែតុលាដល់ខែធ្នូ។ ដូច្នេះភាគីជាតិរបស់យើងមានថវិកា គ្រប់គ្រាន់ហើយសម្រាប់ដំណើរការ ឲ្យពេញមួយឆ្នាំ ២០១៤នេះ ហើយសម្តេចតេជោ ក៏បានជម្រាបទៅឯកឧត្តម បាន គីមូន បន្តទៀតដែលថារាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នឹងបន្តជួយដោះស្រាយ ទៅឲ្យភាគីជាតិរយៈពេល៦ខែថែមទៀតនេះ គឺជាអ្វីដែលយើងទទួលបានព័ត៌មាន។យើងសង្ឃឹមថា សម្រាប់ឆ្នាំ២០១៥ រយៈពេល៦ខែនេះយើងមាន ថវិកាគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ដំណើរការ ។យើងខ្ញុំតំណាងឲ្យសាលាក្តីខ្មែរក្រហម ក៏សូមថ្លែងអំណរគុណផងដែរដល់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលបានផ្តល់នូវ ជំនួយថវិកាបន្ថែមនេះ ហើយគិតរហូតមកដល់ពេលនេះរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានផ្តល់ថវិកាទាំងសម្ភារៈ គឺចំនួនជាង20លានដុល្លារ ហើយ10លានដុល្លារសម្រាប់សម្ភារៈ សម្ភារៈនេះគឺផ្តោតទៅលើថ្លៃទឹក ថ្លៃភ្លើង ថ្លៃអគារ ថ្លៃសេវាដឹកជញ្ជូន ថ្លៃសេវាព្យាយាលជនជាប់ចោទ ហើយទឹកប្រាក់10លានទៀត គឺជាសាច់ប្រាក់ដែលបានផ្តល់ឲ្យភាគីជាតិ ដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិថវិកា ដែលភាគីជាតិ បានជួបប្រទះ។ ជំនួបនេះ ក៏ជាសារមួយសម្រាប់អន្តរជាតិ និងសហគមន៍អន្តរជាតិថា ឪពុក-ម្តាយរបស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហមទាំងពីរនេះ គឺបានខិតខំប្រឹងប្រែងអស់លទ្ធភាព ក្នុងការជួយឲ្យកូនរួមគ្នានេះ ដែលសាលាក្តីខ្មែរក្រហម គឺជាកូនរួមគ្នារវាងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងអង្គការសហប្រជាជាតិដំណើរការ ទៅដោយរលូនមិនមានបញ្ហាវិបត្តិថវិកា។ ហើយទាំងពីរភាគីកំពុងខិតខំប្រឹងប្រែងស្វែងរកយន្តការមួយ ដើម្បីធានានិរន្តភាពថវិការបស់តុលាការ ដើម្បីកុំឲ្យដំណើរការសវនាការ កំពុងដំណើរការ បែរជាមន្ត្រីបុគ្គលិកជួបប្រទះនិងវិបត្តិថវិកា។ ហើយមន្ត្រីបុគ្គលិកធ្វើពហិការ មិនបំពេញការងារ ឬធ្វើឲ្យមានការស្ទះដំណើរការ។ អញ្ចឹងអ្វីដែលសំខាន់ គឺយើងចង់ឲ្យតុលាការនេះដំណើរការលឿន បើសិនយើងទុកឲ្យតុលាការជួបវិបត្តិថវិកា មន្ត្រីបុគ្គលិកធ្វើពហិកាមិនបំពេញការងារ ជាហេតុធ្វើឲ្យដំណើរការតុលាការយឺត វាផ្ទុយពីអ្វីជាការគិតរបស់យើង ចង់ឲ្យដំណើរការលឿន ចំណាយថវិកាតិច។ ប៉ុន្តែវាទៅជាចំណាយពេលយូរ ចំណាយថវិកាច្រើនទៅវិញទេ  អញ្ចឹងជំនួបកំពូលនេះ គឺជាការលើកទឹកចិត្ត និងគឺជាកិច្ចខិតខំងប្រែងរួមគ្នា ដើម្បីធ្វើម៉េចឲ្យតុលាការនេះ បានបញ្ចប់បេសកម្មរបស់ខ្លួនដោយជោគជ័យ។

ដើមអម្ពិល៖  តើមានការស៊ើបអង្កេតសំណុំរឿង ០០៣  និង០០៤ ទៀតដែរឬទេ?

នេត្រ ភក្រ្ដា៖ ដំណើរការនីតិវិធីគឺនៅតុលាការ ប្រព្រឹត្ដិទៅជាធម្មតា សំណុំរឿង០០៣ -០០៤ កំពុងតែស្ថិតនៅក្នុងដៃសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត ហើយគាត់កំពុងតែធ្វើកិច្ចការ ទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់ ហើយនៅពេលខាងមុខ យើងនឹងអាចដឹងពីលទ្ធផលនៃកិច្ចការទាំងអស់នេះហើយ។ទាក់ទងទៅនឹងព័ត៌មានជុំវិញនឹងបញ្ហាហ្នឹង យើងអាចជម្រាបជូនបានថា សំណុំរឿងទាំងពីរនេះ រហូតមកដល់ពេលនេះ កំពុងតែដំណើរការ នៅក្នុងកិច្ចការរបស់ខ្លួនក្នុងដៃសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិ ចៅក្រមស៊ើបអង្កេត អន្ដរជាតិ គាត់បន្ដធ្វើការស៊ើបអង្កេត ហើយចៅក្រមជាតិ បំពេញទៅតាមនីតិវិធីដែលគាត់បានធ្វើកន្លងទៅ។

ដើមអម្ពិល៖ តើចំណាយពេលយូរទេមើលទៅ?

នេត្រ ភក្រ្ដា៖ តាមអ្វីដែលជាការកំណត់នៅកំទ្បុង២០១៥ យើងនឹងបញ្ចប់ការស៊ើបអង្កេត ហើយនៅពេលនោះ សហចៅក្រម ស៊ើបអង្កេត នឹងធ្វើការវិភាគទៅភស្ដុតាងដែលទទួលបាន ហើយនឹងធ្វើការបង្ហាញអំពីលទ្ធផលនៃការស៊ើបអង្កេត យោងតាមនីតិវិធី ។បើយើងមានភស្ដុតាងពេញលេញគ្រាប់គ្រាន់ ក្នុងការចោទប្រកាន់ទៅលើជនសង្ស័យនោះ គេនឹងធ្វើដីការដំណោះស្រាយក្នុងការចោទប្រកាន់ ហើយប្រសិនជាគេមើលឃើញថា ជនសង្ស័យដែលបានសើ្នទ្បើងដោយសហព្រះរាជអាជ្ញាអន្ដរជាតិ វាមិនស្ថិតនៅក្នុងដែន យុត្តាធិការរបស់តុលាការ។ មានន័យថា វាមិនមែនជាមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃរបបខ្មែរក្រហម និងអ្នកទទួលខុសត្រូវខ្ពស់នៅក្នុងឧក្រិដ្ឋកម្មធ្ងន់ធ្ងរនោះ គេនឹងចេញដីកាលើកលែងការចោទប្រកាន់ ក៏ប៉ុន្ដែដំណាក់កាលនេះ យើងមិនទាន់ដឹងនៅឡើយទេ ពោលគឺ រង់ចាំការបញ្ចប់ការ ស៊ើបអង្កេតជាមុនសិន។

ដើមអម្ពិល៖ នៅឆ្នាំ ២០១៤ តើយើងបានដឹងថា ចំនួនប្រជាពលរដ្ឋដែលលោកបានចូលរួម សាវនាការ ក៏ដូចជាទស្សនកិច្ចក្នុងសវនាការ មានចំនួនច្រើនជាងបើធៀបនឹង បណ្ដាតុលាការអន្តរជាតិដទៃទៀត។ តើលោកអាចជំរាបជូនបានទេ គិតត្រឹមនឹងឆ្នាំ ២០១៤នេះ មានចំនួនប៉ុន្មាននាក់ ដែលបានអញ្ជើញមកស្វែងយល់ដំណើរការសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម?

នេត្រ  ភក្រ្តា៖  ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៩ រហូតមកដល់ឆ្នាំ ២០១៤ នេះរយៈពេល៥ឆ្នាំយើងទទួលបានប្រជាពលរដ្ឋមកទស្សនាដំណើរការសវនាការ ក៏ដូចជាធ្វើទស្សនកិច្ចសិក្សា មានចំនួន២៧០.០០០នាក់ ក្នុងចំណោមប្រជាជន១៤ លាននាក់ ដែលបានមកទស្សនកិច្ច ដោយផ្ទាល់នៅសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម ។ ពួកគាត់ភាគច្រើនជាជនរងគ្រោះនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ។ ពួកគាត់មានការរីករាយ នៅក្នុងការ មកឃើញតុលាការដោយផ្ទាល់ ព្រោះតុលាការនេះ ជាតុលាររបស់ប្រជាជន របស់មនុស្សទូទៅ មិនមែនជាតុលាការ សម្រាប់បុគ្គលខ្ញុំ មិនមែនតុលាការ សម្រាប់រាជរដ្ឋាភិបាល ឬមួយមិនមែនជាតុលាការ សម្រាប់អង្គការសហប្រជាជាតិទេ ប៉ុន្តែ គឺជាតុលាការសម្រាប់មនុស្សជាតិ ដែលស្វែងរកការពិត ជូនមនុស្សជាតិទាំងមូល។ ហើយជនរងគ្រោះដែលគាត់រងគ្រោះនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម នៅពេលដែលគាត់មក គាត់សប្បាយចិត្ត គាត់រីករាយ គាត់ ស្វាគមន៍ ហើយគាត់មានជំនឿទុកចិត្ត លើតុលាការហើយចំនួន ២៧០.០០០នាក់នេះ ជាចំនួនមួយដែលច្រើន ប្រៀបធៀបទៅនឹងតុលាការអន្តរជាតិផ្សេងទៀត តុលាការខ្មែរក្រហមនេះ ជាតុលាការដែលបង្កើតក្រោយគេមែន ក៏ប៉ុន្តែជាតុលាការមួយ ដែលទទួលនូវការគាំទ្រច្រើនពីជនរងគ្រោះ ពីមជ្ឈដ្ឋានទូទៅ ហើយនេះជាប្រសិទ្ធភាពមួយ របស់តុលាការដែលតុលាការ បង្កើតឡើង មិនត្រឹមតែផ្ដល់ការពិត និងយុត្តិធម៌ សម្រាប់ប្រជាជនទេ ហើយយុត្តិធម៌នេះក៏រួមផ្សំផងដែរនៅការអនុវត្តនីតិវិធីច្បាប់ ស្របតាមនីតិវិធីច្បាប់ នីតិវិធីផ្សេងៗ តាមនីតិវិធីច្បាប់ ក៏ដូចជាការយល់ដឹងរបស់ជនរងគ្រោះ របស់ប្រជាជនអំពីដំណើរការនីតិវិធី នេះក៏ជាផ្នែកមួយនៃដំណើរការយុត្តិធម៌ផងដែរ ។

ដើមអម្ពិល៖  បើតាមគម្រោងទុក តើខាងសាលាក្ដីចង់ឃើញប្រជាពលរដ្ឋចំនួនប៉ុន្មាន ឡើងដល់ប៉ុន្មាន មកស្វែងយល់ពីសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម។

នេត្រ  ភក្រ្តា៖ យើងមានការចង់បានមួយគឺថាធ្វើម៉េច ឲ្យបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេសជនរងគ្រោះ នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម បានមកឃើញនិងចូលរួម នៅក្នុងដំណើរការសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមនេះ ឲ្យបានច្រើនតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ។ ខ្ញុំមិនអាចកំណត់ថា ចំនួន ៣០០.០០០នាក់ ៤០០.០០០នាក់ ឬមួយក៏ ៥០០.០០០នាក់។ ដរាបណាដំណើរការ សាលាក្ដីខ្មែរក្រហមនេះ នៅតែបន្ត យើងនៅតែរៀបចំ ដំណើរការទស្សនកិច្ចរបស់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ ស្វាគមន៍ដំណើរការទស្សនកិច្ច។

ដើមអម្ពិល៖ តើយុវជន យល់យ៉ាងមិចដែរ ចំពោះដំណើរការសាលាក្ដី?

នេត្រ ភក្រ្តា៖ បាទ! ចំនួនប្រជាជនដែលគាត់មកចំនួន ២៧០.០០០នាក់នេះ ស្ទើរតែពាក់កណ្ដាល គឺជាយុវជន។ ខ្ញុំចង់និយាយថា ជាមនុស្សដែលកើតឡើង ជាប្រជាជនដែលកើតឡើង ក្រោយរបបខ្មែរក្រហមកើតឡើង ហើយពួកគាត់មកស្វែងយល់ ពួកគាត់ជានិស្សិត ពួកគាត់ជាសិស្ស ជាប្រជាជនដែលបានកើតឡើងក្រោយរបបខ្មែរក្រហម។ ក៏ប៉ុន្តែពួកគាត់ចាប់អារម្មណ៍ ចំពោះដំណើរការសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម ហើយស្វែងយល់ពី ដំណើរការនៃនីតិវិធីនេះ ដើម្បីឲ្យបានដឹង ពីព្រោះគាត់បានស្ដាប់រឿងរ៉ាវរបស់ជីដូន-ជីតាគាត់ របស់ឪពុកម្ដាយគាត់ ដែលបានរៀបរាប់អំពីរឿងរ៉ាវ ដែលបានកើតឡើង ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម វាហាក់ដូចជា មិនចង់ជឿខ្លះ ជឿខ្លះ ពីព្រោះអ្នកដែលកើត ក្រោយរបបខ្មែរក្រហម ពិបាកក្នុងការជឿ ទៅលើអ្វីដែលបានកើតឡើង។ ក៏ប៉ុន្តែតាមរយៈកិច្ចការដែលសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម បានធ្វើ តុលាការជំនុំជំរះក្ដី ទៅលើជនជាប់ចោទ ពួកគាត់ស្ទើរតែ ទាំងអស់ ខ្ញុំអាចនិយាយបានថា វាស្ទើរតែគ្មានអ្នកដែលមិនជឿថាមានរបបខ្មែរក្រហម មានន័យថាមនុស្សទាំងអស់ រាប់ទាំងកូនក្មេងឡើង គឺពួកគាត់ ជឿថាមានរបបខ្មែរក្រហម ។ នេះគឺជាកិច្ចការមួយ ដែលយើងធ្វើការដើម្បីស្ថាបនា កសាងឡើងវិញនូវការចងចាំរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងបន្សល់ទុកនូវការចងចាំនេះ សំរាប់ប្រជាជនជំនាន់ក្រោយៗថែមទៀត កុំឲ្យគាត់ភ្លេចនូវប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ខ្លួន ហើយពួកគាត់ អាចនឹងថ្ងៃណាមួយ គឺប្រព្រឹត្តឡើង ដោយការជាន់ដានប្រវត្តិសាស្រ្តចាស់ វាជាការមិនល្អទេ៕