ភ្នំពេញៈ អ្នកវិភាគសង្គម លោកបណ្ឌិត មាស នី បញ្ចេញទស្សនៈថា សម្តេចនាយករដ្ឋមន្រ្តីហ៊ុនសែន និងឯកឧត្តម សម រង្ស៉ី តែងយកពេលវេលាតិចតួចបំផុត ក្នុងការគិតរឿងប្រទេសជាតិ ពោលគឺតិចជាង ការធ្វើប្រជាភិថុតសងសឹកគ្នា។ ប៉ុន្តែ លោកថាបើអ្នកទាំង២គិតរឿងការងារជាតិច្រើន នោះសម្តេចតេជោ និងឯកឧត្តមសម រង្ស៉ីនឹងក្លាយទៅជាវិរបុរសរបស់ជាតិ។សំរាប់រូបលោក និងពលរដ្ឋខ្មែរឯទៀតដែរ អ្វីដែលចង់ឃើញគឺចង់ ឃើញស្ថានការណ៍នយោបាយ វិលមករកភាពប្រក្រតីវិញ ហើយមានការដោះលែងសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង និងអ្នកតវ៉ារឿងដីធ្លី កុំអោយគេចោទថា អ្នកបំផ្លាញ់រូចខ្លួន អ្នកការពារដើម្បី ជាតិជាប់ទោសទៅវិញ។
លោកបណ្ឌិត មាស នី បន្ថែមថា “នៅពេលការដោះស្រាយបានធូរស្រាល វប្បធម៌សន្ទនាដំណើរការទៅស្រួល ខ្ញុំគិតថា ទាំងសម្តេចនាយកនិងឯកឧត្តមសម រង្សី គឺសុទ្ឋតែជាអ្នកវិរបុរសដើម្បីជាតិ នេះហើយជាអ្វីដែលពលរដ្ឋចង់បាន នោះពពកខ្មៅនៅកម្ពុជានឹងប្រែទៅជាសវិញ”។ លោកបណ្ឌិត មាស នី បន្តថា ” ការគិតគូរូមអំពីរឿងជាតិ គឺអ្នកដឹកនាំទាំង២មានពេលតិចតួចណាស់ សំរាប់គិតគូអំពីរឿងជាតិ ប៉ុន្តែច្រើនតែប្រើពាក្យនិងវិធីសាស្ត្រក្នុងការធ្វើប្រជាភិថុត និងសងសឹកគ្នាទៅវិញទៅមក ដែលពេលខ្លះធ្វើអោយកូនខ្មែរស្ទើរតែអស់សង្ឃឹម ដោយសារចរិកអ្នកដឹកនាំទាំងសងខាង”។
តុលាការកំពូល នឹងប្រកាសសាលដីកា ករណីអតីតសមាជិក ព្រឹទ្ធសភាគណបក្ស សម រង្ស៊ី លោក ហុង សុខហួរនៅថ្ងៃទី ៤មីនាឆ្នាំ២០១៦ខាងមុខនេះ បន្ទាប់ពីលោកស្នើសុំនៅក្រៅឃុំបណ្តោះអាសន្ន។ លោកហុង សុខហួរ ត្រូវបានដាក់ប្រាក់ធានា ចំនួន១០លានរៀល និងតំកល់លិខិតឆ្លងដែនខ្មែរនិងបារាំង ដើម្បីជាថ្នូរសុំនៅក្រៅឃុំ។ ប៉ុន្តែលទ្ឋផលនៅមិនទាន់ដឹងថា តើតុលាការកំពូលនឹងដោះលែងនៅក្រៅឃុំ ឬក៏ទាត់ចោលសំណើរនេះឡើយ។
លោក ហុង សុខហួរ ជាប់ចោទពីបទក្លែងបន្លំឯកសារសាធារណៈ បទប្រើប្រាស់ឯកសារសាធារណៈក្លែង និងបទញុះញង់បង្កឲ្យមានភាពវឹកវរ ធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម។ បទចោទនេះ នឹងត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារចន្លោះពី៥ទៅ១០ឆ្នាំ។
ជំនួបរវាងសមាជិកសភាមតិសម្លេងភាគច្រើន នៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដឹកនាំដោយ សម្តេចក្រឡាហោម ស ខេង និងសមាជិកសភាសម្លេងភាគតិច នៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដឹកនាំដោយ ឯកឧត្តម កឹម សុខា កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី១៩កុម្ភៈ បានព្រមព្រៀងរួបរួមគ្នាដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមចំនួន៤ចំណុច។ បញ្ហាទី១. បង្កើតគណៈកម្មការបញ្ចេញមតិ ដើម្បីជជែកពិភាក្សា លើសេចក្តីព្រាងច្បាប់សហជីព, ទី២. ពិភាក្សាលើកកម្ពស់វប្បធម៌សន្ទនា, ទី៣. ការសិក្សាគិតគូពីមធ្យោបាយ ដើម្បីឲ្យសមាជិកមតិភាគតិច និងសមាជិកសភាមតិភាគច្រើន មានមធ្យោបាយបញ្ចេញ មតិពេញលេញ ក្នុងនាមជាតំណាងនីតិបញ្ញត្តិ និងទី៤. ព្យាយាមដោះស្រាយបញ្ហាដែល នៅសេសសល់។
ទាក់ទងចំនុចទី៣ ការសិក្សាគិតគូពីមធ្យោបាយ ដើម្បីឲ្យសមាជិកមតិភាគតិច និងសមាជិកសភាមតិភាគច្រើន មានមធ្យោបាយបញ្ចេញ មតិពេញលេញ ក្នុងនាមជាតំណាងនីតិបញ្ញត្តិ រងការរិះគន់ពីអ្នកតាមដានសង្គមថា បក្សទាំង២គិតរឿងផ្ទាល់ខ្លួនច្រើនជាងរឿងជាតិ។ រដ្ឋសភាបានឯកភាពផ្តល់រថយន្ត មួយគ្រឿង និងទីប្រឹក្សា៩រូប រួមទាំងថវិកាសម្រាប់ថ្នាក់ដឹកនាំតំណាងរាស្ត្រ CPP និង CNRP។ ការផ្ដល់មធ្យោបាយដល់ក្រុមភាគតិចភាគច្រើននៅពេលនេះ បន្ទាប់ពីមានបែកធ្លាយព័ត៌មានថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដាក់បេក្ខភាពលោក ប៉ុល ហំម ជាអនុប្រធានទី១នៃរដ្ឋសភាជំនួសឯកឧត្តម កឹម សុខា ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបដិសេធ។
សរុបសេចក្តីមក បើតាមអ្នកនំាពាក្យ នៃគណបក្សទំាងពីរអះអាងថា ជំនួបដែលគេគ្រោងធ្វើឡើងថ្ងៃទី១៩មីនាខាងមុខនេះ គឺមិនមានការលើកឡើងករណី ឯកឧត្តម សម រង្ស៊ីប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ករណីលោក ហុង សុខហួរ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្ស សម រង្ស៊ី លោកមាជ សុវណ្ណារ៉ា និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំង១៣នាក់ផ្សេងទៀត។
អ្នកនំាពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ ឲ្យដឹងថា ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅតែសង្ឃឹមថា តាមប្រព័ន្ឋតុលាការ និងវប្បធម៌សន្ទនា សកម្មជនរបស់ខ្លួនដែលកំពុងរស់នៅក្នុងពន្ឋនាគារនោះ នឹងមានការដោះលែងនៅក្រៅឃុំ។ លោកបញ្ជាក់ថា “ យើងសង្ឃឹមថាបើតុលាការយុត្តិធម៌ និងយកសុំនុំឯកសារដែលមេធាវីដាក់ទៅ យកទៅធ្វើការពិចារណា ដើម្បីដោះស្រាយសមស្រប នោះនឹងមានការដោះលែង ដំណោះស្រាយចេញពីវប្បធម៌សន្ទនា ក៏ជារឿងសំខាន់ក្នុងការដោះលែងនេះ”។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន្ត ឲ្យដឹងថា “រឿងដោះលែងមិនដោះលែងសួរទៅកាន់តុលាការ រឿងនេះមិនមែនពាក់ព័ន្ឋនឹងដំណាងរាស្រ្ត ឬអ្នកនាំពាក្យទេគឺពាក់ព័ន្ឋតុលាការ ជាឆន្ទានុសិទ្ឋរបស់តុលាការ”។
អ្នកវិភាគសង្គមរំពឹងថា តាមអ្វីដែលជាដំណើរសន្សឹមៗ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានសប្តាហ៍ចុងក្រោយនេះ លទ្ឋផលជាវិជ្ជមានអាចកើតមានឡើងក្នុងរូបភាពដោះលែងអ្នកទាំង១៥នាក់នេះ ក្នុងនោះគណបក្សកាន់អំណាច និងបក្សប្រឆាំង នឹងធ្វើការរួមគ្នា ដើម្បីដោះស្រាយរឿងជាតិធំៗ។ ចំពោះករណីដោះលែងហើយចាប់ពួកគេនោះវិញ ក៏អាស្រ័យលើអ្នកនយោបាយទាំង២ គឺសម្តេចតេជោ និងឯកឧត្តមសមរង្សី។
បើដោះលែងហើយគណបក្សទាំងត្រូវមានគោលការណ៍ច្បាស់លាស់ ដើម្បីកាត់បន្ថយរឿងផ្ទាល់ខ្លួន យករឿងជាតិមកដាក់លើតុវិញ ពេលនោះហើយក្តីសុខរបស់ខ្មែរនឹងកើតមានឡើងវិញ។ បើមើលបទពិសោធន៍កន្លងមក បក្សទាំង២មានចំណុចខ្សោយរៀងៗខ្លួន។
លោកបណ្ឌិត មាស នី ពន្យល់ថា “បើយើងមើលបទពិសោធន៍កន្លងមកហើយ គឺចំណុចខ្សោយមានទាំង២ព្រោះអីគណបក្សទាំង២បានប្រកាសថា ខ្លួននឹងយកវប្បធម៌សន្ទនា យកមកប្រើដើម្បីធ្វើជាផ្លូវសំរាប់ដើរ ដើម្បីឈានទៅរកការពង្រឹងឯកភាពជាតិ ប៉ុន្តែក្រោយមកយើងឃើញថាអ្នកដឹកនាំទាំង២បានបំផ្លាញ វប្បធម៌សន្ទនានឹងទៅវិញ ដោយឆ្លៀតធ្វើប្រជាភិថុតរៀងៗខ្លួនទៅ ហើយក្រោយមកឈានទៅរក ការបង្ហាញនូវគុំនុំផ្ទាល់ខ្លួន ការប្តឹងផ្តល់រឿងផ្ទាល់ខ្លួន រហូតធ្វើអោយវប្បធម៌សន្ទនា ទៅជាប្រេះឆាហើយបែកបាក់ទៅវិញស្ទើរតែ ទៅដល់ចំណុចសូន្យ ខ្ញុំបញ្ជាក់ថា អ្វីដែលតំណើរការល្អមិនល្អនៅកម្ពុជា ពុំមែនអាស្រ័យលើឆាកអន្តរជាតិទេ សំខាន់គឺបុគ្គលទាំង២នាក់នេះ”។
តើអ្វីដែលគណបក្សប្រឆាំង នឹងធ្វើសន្និបាតលើកទី២ នៅថ្ងៃ២៦មីនា តែថ្ងៃសមាជធំ នឹងធ្វើក្រោយការ បោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ ?គំរោងបក្សនេះ នឹងដោះស្រាយអំពីភាពអសកម្មមួយចំនួនរបស់បក្សប្រឆាំង និងទិសដៅត្រូវធ្វើជាបន្តទៀត ប៉ុន្តែប្រធានស្តីទីបក្សប្រឆាំង មិនទាន់បង្ហាញចំៗលើប្រធានបទនីមួយៗនោះទេ។ តែសន្និបាតនេះ ក៏នឹងជជែកផងដែរអំពីដំណើរការវិវត្តន៍នយោបាយចុងក្រោយ និងបញ្ហាសេសសល់។
ក្នុងវេទិកាសកម្មជនមូលដ្ឋាន ស្ថិតក្នុងភូមិថ្នល់បែក សង្កាត់រកាក្រៅ ក្រុងដូនកែវ ខេត្តតាកែវ នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៦នេះ ឯកឧត្តម កឹម សុខា បានបញ្ជាក់ប្រាប់ក្រុមអ្នកគាំទ្រថា នៅថ្ងៃទី២៦ មីនា គណបក្សប្រឆាំង នឹងធ្វើសន្និបាតលើកទី២ ដោយសន្និបាតលើកទី១ គឺធ្លាប់ធ្វើឡើងកាលពីឆ្នាំ២០១៤ ក្រោយពីបក្សសិទ្ឋមនុស្ស និងបក្សសមរង្សីរូបរួមគ្នា បង្កើតជាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
ឯកឧត្តម កឹម សុខា បន្ថែមថា “៥ឆ្នាំម្តងយើងត្រូវធ្វើសមាជបក្ស ដូច ២ឆ្នាំម្តងយើងធ្វើសន្និបាត ចឹងសមាជធំធ្វើ នៅឆ្នាំ២០១៧ សន្និបាតនៅថ្ងៃទី២៦មីនា ដើម្បីពិនិត្យអនុវត្តន៍គោលនយោបាយ នឹងត្រូវមានការកែប្រែ សន្និបាត ថ្នាក់ជាតិមិនមែនជាសមាជ មានអ្នកចូលរួមរាប់ពាន់រាប់ម៉ឺននាក់ទេ គឺមានក្រុមប្រឹក្សាបក្ស ជាងតែ១០០០នាក់ ប៉ុណ្ណោះចូលរួមមន្រ្តីទាំងនេះ នឹងកែប្រែចំនុចខ្លះ ដើម្បីដាក់ផែនការបន្ត និងត្រៀមបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់២០១៧ បោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ហើយទើបយើងធ្វើសមាជថ្នាក់ជាតិ២០១៧ ពេលនោះ គឺអនុម័តរចនាសម្ព័ន្ឋបក្សមុន បោះឆ្នោតសកលឆ្នាំ២០១៨”៕